Belirli bir kaynak senaryosu üzerinden bir Kaynak Prosedürü Şartnamesi (WPS) örneği oluşturalım ve her bir bölümün neleri içermesi gerektiğini detaylandıralım.
Örnek Senaryo:
KAYNAK PROSEDÜRÜ ŞARTNAMESİ (WPS) ÖRNEĞİ
WPS No: WPS-ACME-2024-001 Revizyon: 0 Tarih: 02.06.2024
Destekleyen PQR No: PQR-ACME-2024-001 (Bu WPS'in geçerliliğini kanıtlayan test kaydı)
Hazırlayan: [Kaynak Mühendisinin Adı/Departmanı] Onaylayan: [Yetkili Kişinin Adı/Unvanı]
Uygulanacak Standart: ISO 15614-1 (Kaynak prosedürlerinin vasıflandırılması) & ISO 15609-1 (WPS içeriği)
1. ÜRETİCİ BİLGİLERİ
2. KAYNAK YÖNTEMİ (Welding Process)
3. BİRLEŞTİRME DETAYLARI (Joint Design & Preparation)
4. ANA MALZEME (Base Material)
5. DOLGU MALZEMELERİ (Filler Metals)
6. KAYNAK POZİSYONU (Welding Position)
7. ÖN ISITMA (Preheat)
8. PASOLAR ARASI SICAKLIK (Interpass Temperature)
9. KAYNAK SONRASI ISIL İŞLEM (Post Weld Heat Treatment - PWHT)
10. ELEKTRİKSEL KARAKTERİSTİKLER (Electrical Characteristics)
11. KAYNAK TEKNİĞİ (Welding Technique)
12. DİĞER HUSUSLAR
Bu WPS örneğinin amacı, bir WPS'in hangi temel bilgileri içermesi gerektiğini ve bu bilgilerin neden önemli olduğunu göstermektir. Gerçek bir WPS, her zaman destekleyici bir PQR'a dayanmalı, ilgili standartların tüm gereksinimlerini karşılamalı ve üretim koşullarına özgü detayları içermelidir.
Örnek Senaryo:
- Birleştirilecek Malzeme: S235JR kalite (EN 10025-2'ye göre) yapı çeliği, 10 mm kalınlığında iki plakanın alın alına (butt weld) birleştirilmesi.
- Kaynak Yöntemi: Örtülü Elektrot Ark Kaynağı (SMAW - Shielded Metal Arc Welding / Proses No: 111)
- Kaynak Pozisyonu: Düz pozisyon (PA veya 1G)
- Beklenen Kalite Seviyesi: ISO 5817'ye göre B (Orta) kalite seviyesi.
KAYNAK PROSEDÜRÜ ŞARTNAMESİ (WPS) ÖRNEĞİ
WPS No: WPS-ACME-2024-001 Revizyon: 0 Tarih: 02.06.2024
Destekleyen PQR No: PQR-ACME-2024-001 (Bu WPS'in geçerliliğini kanıtlayan test kaydı)
Hazırlayan: [Kaynak Mühendisinin Adı/Departmanı] Onaylayan: [Yetkili Kişinin Adı/Unvanı]
Uygulanacak Standart: ISO 15614-1 (Kaynak prosedürlerinin vasıflandırılması) & ISO 15609-1 (WPS içeriği)
1. ÜRETİCİ BİLGİLERİ
- Üretici Firma Adı: ACME Metal İşleri A.Ş.
- Adres: [Firma Adresi]
2. KAYNAK YÖNTEMİ (Welding Process)
- Yöntem(ler): Örtülü Elektrot Ark Kaynağı (SMAW)
- Proses Numarası (ISO 4063): 111
- Otomasyon Seviyesi: Manuel
3. BİRLEŞTİRME DETAYLARI (Joint Design & Preparation)
- Birleştirme Tipi: Alın Kaynağı (BW - Butt Weld)
- Kaynak Ağzı Tipi: Tek V Kaynak Ağzı
- Kaynak Ağzı Hazırlığı Şeması (ISO 9692-1'e göre):
- (Buraya kaynak ağzının açısını, kök aralığını, kök yüzü kalınlığını ve toleranslarını gösteren detaylı bir teknik çizim eklenmelidir.)
- Örnek Detaylar (Şemada Gösterilecek):
- Ağız Açısı (α): 60° ± 5°
- Kök Aralığı (b): 2 mm ± 1 mm
- Kök Yüzü Kalınlığı (c): 1.5 mm ± 0.5 mm
- Altlık Malzemesi (Backing): Yok (Kullanılıyorsa: Tipi: Çelik, Malzeme: S235JR, Boyutları: ...)
- Yüzey Temizliği: Kaynak öncesi taşlama ve/veya fırçalama ile tüm pas, yağ, boya ve kirlerden arındırılacak. (ISO 8501-1 Sa 2½ seviyesine yakın temizlik hedeflenmeli).
4. ANA MALZEME (Base Material)
- Malzeme Tanımı/Standardı: S235JR (EN 10025-2)
- Malzeme Grup Numarası (ISO/TR 15608): Grup 1.1
- Kalınlık Aralığı (WPS'in Kapsadığı): Tek paso için: 3 mm – 12 mm / Çok paso için: 5 mm – 20 mm
- (Bu örnek için test kuponu kalınlığı 10mm olduğundan, standarda göre kapsadığı aralık yazılır.)
- Dış Çap Aralığı (Boru ise): Uygulanabilir Değil (Düz Plaka)
5. DOLGU MALZEMELERİ (Filler Metals)
- Kaynak Teli/Elektrot Sınıflandırması: ISO 2560-A: E 42 0 RR 12 (Alternatif olarak AWS A5.1: E6013 de kullanılabilir)
- (Not: Proje gereksinimlerine göre E7018 gibi düşük hidrojenli bir elektrot da seçilebilirdi. Bu seçim, PQR sonuçlarına dayanır.)
- Ticari Adı (Örnek): XYZ Marka Rutilelektro 6013
- Elektrot Çap(lar)ı:
- Kök Paso için: Ø 2.5 mm
- Dolgu ve Kapak Pasoları için: Ø 3.25 mm / Ø 4.0 mm
- Saklama ve Kurutma Koşulları: Üretici tavsiyelerine göre. Rutilelektrotlar genellikle özel kurutma gerektirmez, ancak nemden korunmalıdır. (Bazik elektrotlar için kurutma sıcaklığı ve süresi belirtilmelidir.)
- Koruyucu Gaz (Shielding Gas): Uygulanabilir Değil (SMAW için elektrot örtüsü koruma sağlar)
- Toz (Flux - SAW için): Uygulanabilir Değil
6. KAYNAK POZİSYONU (Welding Position)
- ISO 6947'ye Göre Pozisyon(lar): PA (Düz pozisyon, alın kaynağı)
- İlerleme Yönü (Dikey Pozisyonlar İçin): Uygulanabilir Değil
7. ÖN ISITMA (Preheat)
- Minimum Ön Isıtma Sıcaklığı: Genellikle S235JR ve 10 mm kalınlık için özel bir ön ısıtma gerekmeyebilir, ancak ortam sıcaklığı 5°C'nin altındaysa veya parçalar çok soğuksa, nemi gidermek ve çok hızlı soğumayı önlemek için 20°C - 50°C'ye kadar hafif bir ön ısıtma önerilebilir.
- (Eğer PQR'da daha yüksek bir ön ısıtma yapıldıysa ve gerekliyse, o değer yazılmalıdır. Örneğin: 50°C minimum)
- Ön Isıtma Yöntemi: Propan ısıtıcı veya indüksiyon.
- Sıcaklık Kontrolü: Kontak termometre veya ısı tebeşiri ile kaynak yapılacak bölgenin her iki yanından en az 75 mm mesafede ölçülecek.
8. PASOLAR ARASI SICAKLIK (Interpass Temperature)
- Maksimum Pasolar Arası Sıcaklık: 250°C
- (Bu değer, malzemenin aşırı ısınmasını ve tane irileşmesini önlemek için belirlenir. Standart ve malzeme türüne göre değişir.)
- Sıcaklık Kontrolü: Bir önceki paso tamamlandıktan sonra ve bir sonraki pasoya başlamadan önce ölçülecek.
9. KAYNAK SONRASI ISIL İŞLEM (Post Weld Heat Treatment - PWHT)
- Gereklilik: Yok (S235JR ve 10 mm kalınlık için genellikle PWHT gerekmez.)
- (Eğer proje veya malzeme gerektiriyorsa: Tip, Sıcaklık, Tutma Süresi, Isıtma/Soğutma Hızları detaylı olarak belirtilmelidir.)
10. ELEKTRİKSEL KARAKTERİSTİKLER (Electrical Characteristics)
- Akım Tipi ve Polarite: DC (+) (Doğru Akım, Elektrot Pozitif) veya AC
- (Kullanılan elektrot tipine göre değişir. E6013 hem AC hem DC'de çalışabilir, E7018 genellikle DC(+) tercih eder.)
- Akım Aralığı (Amper):
- Ø 2.5 mm Elektrot için: 70 A – 100 A
- Ø 3.25 mm Elektrot için: 100 A – 140 A
- Ø 4.0 mm Elektrot için: 130 A – 180 A
- Voltaj Aralığı (Volt): SMAW'da genellikle kaynakçı tarafından ark boyu ile ayarlanır. Makine ayarı için tipik açık devre voltajı belirtilebilir veya PQR'daki ark voltajı referans alınabilir. (Örn: 20V - 30V Ark Voltajı)
- Tel Sürme Hızı: Uygulanabilir Değil (SMAW için)
11. KAYNAK TEKNİĞİ (Welding Technique)
- Paso Tipi (Stringer/Weave):
- Kök Paso: Genellikle Stringer (düz, salınımsız) paso.
- Dolgu/Kapak Pasoları: Hafif Salınımlı (Weave) paso olabilir (salınım genişliği elektrot çapının maksimum 2.5 - 3 katı).
- Paso Sayısı (Tahmini): Kök + 2-3 Dolgu + 1 Kapak (Parça kalınlığına ve kaynak ağzına göre değişir).
- Paso Sırası Şeması: (Gerekirse, özellikle karmaşık birleştirmelerde veya kalın kesitlerde pasoların hangi sırayla atılacağını gösteren bir şema eklenebilir.)
- Ark Başlatma/Bitirme Tekniği: Kaynak dikişi içinde başlatılacak ve bitirilecek. Krater dolgusu uygun şekilde yapılacak.
- Pasolar Arası Temizlik: Her paso sonrası cüruf tel fırça ve/veya cüruf çekici ile tamamen temizlenecek.
- Kaynak Hızı (Tahmini): PQR'da kaydedilen değere ve kaynakçının becerisine göre değişkenlik gösterir. (Örn: 100-200 mm/dakika)
- Elektrot Açısı: Birleştirme düzlemine yaklaşık 70°-80° açı ile, ilerleme yönüne doğru 10°-20° eğimli.
12. DİĞER HUSUSLAR
- Kaynakçı Kalifikasyonu: Bu WPS ile kaynak yapacak kaynakçılar, ilgili standarda (örn: ISO 9606-1) göre bu prosedür için veya eşdeğer bir prosedürle kalifiye edilmiş olmalıdır.
- Güvenlik Notları: Standart kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanılacaktır. İyi havalandırılmış bir alanda çalışılacaktır.
Bu WPS örneğinin amacı, bir WPS'in hangi temel bilgileri içermesi gerektiğini ve bu bilgilerin neden önemli olduğunu göstermektir. Gerçek bir WPS, her zaman destekleyici bir PQR'a dayanmalı, ilgili standartların tüm gereksinimlerini karşılamalı ve üretim koşullarına özgü detayları içermelidir.
